กลาปโยชนา
[45] เอกุปฺปาทา เอกนิโรธา เอกนิสฺสยา สหวุตฺติโน เอกวีสติ รูปกลาปา นามฯ
[46] ตตฺถ ชีวิตํ อวินิพฺโภครูปญฺจ จกฺขุนา สห จกฺขุทสกนฺติ ปวุจฺจติฯ ตถา โสตาทีหิ สทฺธิํ โสตทสกํ ฆานทสกํ ชิวฺหาทสกํ กายทสกํ อิตฺถิภาวทสกํ ปุมฺภาวทสกํ วตฺถุทสกญฺเจติ ยถากฺกมํ โยเชตพฺพํฯ อวินิพฺโภครูปเมว ชีวิเตน สห ชีวิตนวกนฺติ ปวุจฺจติฯ อิเม นว กมฺมสมุฏฺฐานกลาปาฯ
[47] อวินิพฺโภครูปํ ปน สุทฺธฏฺฐกํ, ตเทว กายวิญฺญตฺติยา สห กายวิญฺญตฺตินวกํ, วจีวิญฺญตฺติสทฺเทหิ สห วจีวิญฺญตฺติทสกํ, ลหุตาทีหิ สทฺธิํ ลหุตาเทกาทสกํ, กายวิญฺญตฺติลหุตาทิทฺวาทสกํ, วจีวิญฺญตฺติสทฺทลหุตาทิเตรสกญฺเจติ ฉ จิตฺตสมุฏฺฐานกลาปาฯ
[48] สุทฺธฏฺฐกํ สทฺทนวกํ ลหุตาเทกาทสกํ สทฺทลหุตาทิทฺวาทสกญฺเจติ จตฺตาโร อุตุสมุฏฺฐานกลาปาฯ
[49] สุทฺธฏฺฐกํ ลหุตาเทกาทสกญฺเจติ ทฺเวอาหารสมุฏฺฐานกลาปาฯ
[50] ตตฺถ สุทฺธฏฺฐกํ สทฺทนวกญฺเจติ ทฺเว อุตุสมุฏฺฐานกลาปา พหิทฺธาปิ ลพฺภนฺติ, อวเสสา ปน สพฺเพปิ อชฺฌตฺติกเมวาติฯ
[51] กมฺมจิตฺโตตุกาหาร-สมุฏฺฐานา ยถากฺกมํฯ
นว ฉ จตุโร ทฺเวติ, กลาปา เอกวีสติฯ
กลาปานํ ปริจฺเฉท-ลกฺขณตฺตา วิจกฺขณา;
น กลาปงฺคมิจฺจาหุ, อากาสํ ลกฺขณานิ จฯ
อยเมตฺถ กลาปโยชนาฯ
รูปปวตฺติกฺกโม
[52] สพฺพานิปิ ปเนตานิ รูปานิ กามโลเก ยถารหํ อนูนานิ ปวตฺติยํ อุปลพฺภนฺติฯ
[53] ปฏิสนฺธิยํ ปน สํเสทชานญฺเจว โอปปาติกานญฺจ จกฺขุโสตฆานชิวฺหากายภาววตฺถุทสกสงฺขาตานิ สตฺต ทสกานิ ปาตุภวนฺติ อุกฺกฏฺฐวเสน, โอมกวเสน ปน จกฺขุโสตฆานภาวทสกานิ กทาจิปิ น ลพฺภนฺติ, ตสฺมา เตสํ วเสน กลาปหานิ เวทิตพฺพาฯ
[54] คพฺภเสยฺยกสตฺตานํ ปน กายภาววตฺถุทสกสงฺขาตานิ ตีณิ ทสกานิ ปาตุภวนฺติ, ตตฺถาปิ ภาวทสกํ กทาจิ น ลพฺภติ, ตโต ปรํ ปวตฺติกาเล กเมน จกฺขุทสกาทีนิ จ ปาตุภวนฺติฯ
[55] อิจฺเจวํ ปฏิสนฺธิมุปาทาย กมฺมสมุฏฺฐานา, ทุติยจิตฺตมุปาทาย จิตฺตสมุฏฺฐานา, ฐิติกาลมุปาทาย อุตุสมุฏฺฐานา, โอชาผรณมุปาทาย อาหารสมุฏฺฐานา เจติ จตุสมุฏฺฐานรูปกลาปสนฺตติ กามโลเก ทีปชาลา วิย, นทีโสโต วิย จ ยาวตายุกมพฺโพจฺฉินฺนา ปวตฺตติฯ
[56] มรณกาเล ปน จุติจิตฺโตปริสตฺตรสมจิตฺตสฺส ฐิติกาลมุปาทาย กมฺมชรูปานิ น อุปฺปชฺชนฺติ, ปุเรตรมุปฺปนฺนานิ จ กมฺมชรูปานิ จุติจิตฺตสมกาลเมว ปวตฺติตฺวา นิรุชฺฌนฺติ, ตโต ปรํ จิตฺตชาหารชรูปญฺจ โวจฺฉิชฺชติ, ตโต ปรํ อุตุสมุฏฺฐานรูปปรมฺปรา ยาว มตกเฬวรสงฺขาตา ปวตฺตนฺติฯ
[57] อิจฺเจวํ มตสตฺตานํ, ปุนเทว ภวนฺตเรฯ
ปฏิสนฺธิมุปาทาย, ตถา รูปํ ปวตฺตติฯ
